Burçin ALİUSTA

Türkiye'de klasik otomobil tutkunu olan ve bu otomobillerin koleksiyonunu yapıp müzeye dönüştüren kişiler var. Bu kişilerin belki de en başında Cengiz Arsay gelir.

2011 yılıydı, Kıbrıs Türk Klasik Otomobil Derneği olarak Cengiz Bey’den bir davet almıştık “Antika Otomobil Federasyonu” kurulacak ve bu aşamada kurucu dernek olarak toplantıya katılmamızı istemişti. O dönemdeki dernek başkanımız Cenk Sarper ve Niyazi Harmandağlı ağabeylerim ve ben daha yeni dernek üyesi olarak üç kişi İstanbul’a gitmiş ve kurulum aşamasındaki federasyona katkı koymaya çalışmıştık. Maalesef “ Ana vatan – Yavru vatan” ülke prosedürlerine takılan üyeliğimiz askıya alınmıştı. Cengiz Arsay’ı ilk orda tanımıştım. Gayet bilgili ve klasik otomobil bilgisi yüksek birisi olarak detaylı bilgiler veriyordu. Yanındaki ekibi de aynen öyleydi. Saydun Gökşin ve Barhan Titizer gibi değerli klasikçileri de orda tanıma şansı yakalamıştım. Benim için oldukça faydalı olmuş ve tecrübe kazanmıştım. Cengiz Arsay babadan kalma hobiyi geliştirip müze açtı. İşi daha da büyüterek Türkiye’deki klasikleri tek çatı altında toplamak için kolları sıvamıştı. Halen aktif olan federasyon, birçok faaliyete imza atmaya devam ediyor. Klasik hale gelen otomobiller genellikle yüz bin dolarları bulan yüksek antika değerleriyle öne çıkar. Ancak bu antika değerinin arkasında göz ardı edilmemesi gereken konu tarihteki rolleridir. Bir otomobilin klasik sayılması için birçok kriter var. Sınırlı sayıda üretilmesi, dönemin ilklerinin uygulanması, eski sahipleri gibi özellikler... Hatta otomobilin döneminde kötü sayılması ve üretiminin durdurulması bile klasik meraklıları için çok önemli.

Türkiye’deki klasik otomobil tutkusu o kadar büyük ki Avrupa’nın birçok ülkesinden daha çok klasik otomobil bulunuyor. Yıllar içinde klasik araç sahipleri bir otomobil müzesi kuracak kadar çok klasiğe sahip oldular. Bugün dördü İstanbul’da biri Bursa ve diğeri İzmir’de olmak üzere altı klasik otomobil müzesi var.

Bu isimlerden biri Mehmet Arsay. 1950'lerden beri otomobil koleksiyonu yapan Arsay, 1994'te koleksiyonunu müzeye dönüştürmüş. Mehmet Arsay Klasik Otomobil Müzesi'ni kurduktan 5 yıl sonra ise vefat etmiş. Şu an oğlu Cengiz Arsay tarafından geliştirilen müzede 93 klasik otomobil yer alıyor. Mehmet Arsay Otomobil Müzesi 1994 tarihinde hizmete girdi. Türkiye’nin ilk otomobil müzesidir.

1899 model Decouvelle'den 1979 model Porsche'a kadar değişik markaların yer aldığı müzeye girenler, nostaljik bir havaya bürünüyor. İki katlı müzenin ilk katı, İkinci Dünya Savaşı öncesindeki modellere; ikinci katı ise savaş sonrasına ayrılmış.

Müzedeki en eski model Benz 1886. Üç tekerlekli bu otomobil için zamanında çok tartışma yaşanmış, nihayetinde dünyanın ilk otomobili kabul edilmiş ve 1986'da yüzüncü yılı kutlanmış. Müzenin en eskilerinden biri de Decouvelle 1899. Decouvelle'nin oturma düzeni ise at arabalarından esinlenilmiş ve koltuklar birbirine bakacak şekilde (vis a vis) düzenlenmiş. Müzedekilerin biri hariç, hepsi benzinle çalışıyor. Buharla çalışan Stanley Ex 1907 modelli otomobil, o zamanlar ABD'de önemli bir pazar payına sahipmiş. Fakat benzinli otomobillerin gücü ve kullanım kolaylığı, uzun menzilli buharlı otomobillerin tükenmesine zemin hazırlamış. Böylelikle Stanley Ex'de diğer buharlı otomobiller gibi bir süre sonra piyasadan tamamen kalkmış.

Müzeye giderseniz Cadillac 1903 modeli görmeden dönmemenizi tavsiye ederiz çünkü bu otomobilin dünyadaki en eski Cadillac olduğu tahmin ediliyor. En önemli özelliği ise bugün sanayinin her dalında kullanılan toleranslar sisteminin uygulanması ve parçalar arasında değişebilirliğin sağlanmış olması. En kaliteli Amerikan otomobillerinden olan Packard 1940 da müzenin nadide parçalarından. 2001'de ABD'de bir klasik otomobil müzesinden Cengiz Arsay'ın getirdiği Packard, çok kötü bir durumdaymış. 5 yıllık tamirattan geçirildikten sonra müzedeki halini almış. Müzede çalışan ustalar, Packard için "Bu otomobil 3 usta eskitti. 5 yıl uğraştırdı bizi ama müzenin en baba otomobillerinden." diyorlar.

Parçalar Amerika'da bakımdan geçiriliyor

Otomobillerin hepsinin gıcır gıcır görünmesinin sebebi sürekli bakımdan geçmelerinden kaynaklanıyor. Türkiye'de bakımı yapılan krom tamponlar, çabuk yıprandığından Amerika'ya gönderiliyor ve orada yenileniyor. Cengiz Arsay, burada bakım yaptırmayı da denemiş fakat 6 ay geçmeden tamponların paslandığını görünce maliyeti göze alarak ABD'de restore ettirmeye karar vermiş. Müzedeki otomobiller sürekli bakıma girdiğinden hepsi çalışır durumda. Hatta ustalara göre şimdiki otomobillere taş çıkartırmış. Şu an yurtdışından 9 klasik daha alan Arsay, otomobilleri vergi problemleri yüzünden Türkiye'ye sokamıyor. 1 aydır gümrükte bekleyen otomobiller, sorun hallolunca müzeye getirilecek. Böylelikle koleksiyon 82 parça olacak. Türkiye’nin ilk otomobil müzesini kuran, Marintek Grubu’nun Kurucusu ve Başkanı Cengiz Arsay’ın klasik otomobil tutkusu rahmetli babasından miras... Rahmetli babası Mehmet Arsay’ın otomotiv mühendisi olduğunu ve müthiş bir otomobil sevdası taşıdığını geçmişe özlemle anlatan Cengiz Bey, böyle bir babanın oğlu olarak kendini oldukça şanslı buluyor. 1981 senesinde babasının akrabalarından döküntü bir 1961 E-Type Jaguar aldığını anlatan Cengiz Arsay, tüm hikayenin başlangıcı olarak bu Jaguar’ı işaret ediyor. Babasının E-Type Jaguar’ı 1961 yılında alamadığı ancak nihayet 1981’de otomobili satın alarak içinde kalan ukdeyi giderdiğini söyleyen Cengiz Bey, 80’li yıllarda Türkiye’de yaşlı bir otomobile merak duymanın ve kullanmanın çok garip kaçan bir eğilim olduğunu ise gülerek anlatıyor. Hikayenin devamında 1990 yılında baba Mehmet Arsay, gençlere otomobil tarihini ortaya koymak adına kolları sıvıyor ve klasik modelleri ithal etmeye başlıyor. Böylelikle Mehmet Bey’in girişimiyle 1886’dan 1990’lara kadar uzanan bir yelpazede klasik otomobilleri göreceğiniz Türkiye’nin ilk klasik müzesi ortaya çıkıyor... Otomobil koleksiyonunu asla yatırım yapmak amaçlı bir ayara getiremediğini ve babasından kalan tutkuyu layıkıyla taşıdığını sözlerine ekleyen Cengiz Arsay, oğlu Ata’nın da otomobillere ilgi duyduğunu büyük bir keyifle ifade ediyor.

Müze iletişim adresi:

Adres: Mehmet Arsay Otomobil Müzesi (İntek Tesisleri)

Atatürk Mah. İkitelli Cad. No:178 34303 Halkalı – İstanbul / Türkiye

Tel: 0(212) 548 40 00 • 0(212) 697 00 69-

http://www.mehmetarsayklasikotomobilmuzesi.com/

**

Bunları biliyor muydunuz?

Atatürk’ün arabası

Antika Otomobil Federasyonu ve Genelkurmay Başkanlığı Anıtkabir Komutanlığı arasında gerçekleşen protokol çerçevesinde, 2015 Haziran ayında yenileme amacıyla törenle teslim alınmıştı. İstanbul İkitelli’de bulunan Mehmet Arsay Klasik Otomobil Müzesi’ne getirilen 82 yaşındaki otomobil, işinin ehli mekanik, kaporta ve elektrik ustaları tarafından özenle söküldü ve yurtdışında ilgili firmalarla temaslar kurularak aracın eksik ve değişmesi gereken parçaları temin edildi. 6 aylık çok başarılı restorasyon süreciyle fabrikasyon değerlerine yaklaştırılan araç, 26 Ekim 2016 günü Ankara’da yapılan resmi bir seremoniyle, Genelkurmay Başkanlığı Anıtkabir Komutanlığı’na teslim edildi ve yine atamıza ait üç araçtan biri olan 1934 model Lincoln Sedan marka zırhlı araç yenileme amacıyla İstanbul’a getirilmek üzere teslim alındı. Bu işe ön ayak olan isim Antika Otomobil Federasyonu Başkanı Cengiz Arsay'dır.

Foto: ARSAY