Prof. Dr. Mehmet HASGÜLER

Ülkenin her yanında “erken seçim” konusunda tartışma ve bahisler tutuluyor. Yani sokakta yürürken fikir soran mı istersiniz; bisikletle giderken durdurup seçimler üzerine anlatacakları olduğunu söyleyen mi... İnanılmaz yorumlarla seçim konusu milletin diline düşmüş. Bakalım yapılan yorumlar ve oynanan seçim toto oyununda kimler haklı çıkacak...

Doğrusu seçimin sonuçlarından çok seçimin ertesi gününün önemli olduğunu söylemek isterim. Öyle ki seçimlerin sonucunda gerçekten 5(ya da 6) parti meclise girdiği takdirde hükümet senaryoları nasıl şekillenecek? Dahası bu kadar parçalı bir seçim sonucu çıkarsa hükümeti kimler kuracak? Bundan ötürü seçim sonuçları elbette önemli. Lakin seçimin ertesi günü çok daha mühim olsa gerek.

Seçimlere katılım artabilir!

Kuzey Kıbrıs seçimleri arasında belki de ilk kez denenecek ülke düzeyinde tüm milletvekillerine oy verme şansı halkı esas olarak heyecanlandıran bir durum. Sanırım sırf bu yüzden seçimlere katılım artabilir. Yani ahali 50 farklı aday gösterecek, belki 8 parti seçime girdiği takdirde 400 adaydan mutlaka en az birisine oy vermek için sandığa gidebilir. Bu da doğal olarak seçimlerin kaderini etkileyecek hesaplanamaz bir faktör olabilir. Seçimlerde daha önce Lefkoşa seçmeni sadece Lefkoşa bölgesindeki adaylara, Mağusalılar sadece Mağusa adaylarına, Girneliler Girne adaylarına, Güzelyurt sadece Güzelyurt bölgesindeki adaylara ve İskele de İskele adaylarına oy vermekteydi. Bu sefer Lefke bölgesinden de 2 vekil adayı olacağı gibi tüm adaylar ada çapındaki seçmenlerden oy alma hakkına sahip olacaktır. Dolayısıyla bölge dışına uzanmamış veya bilinmeyen adayların şansı, ülke düzeyinde bilinen adaylara göre daha düşük olacak. UBP ve CTP listelerine bakıldığında bırakın ülke düzeyini bölgesinde bile “sönük” adayların öne çıktığı görülüyor. Yani ismi bilinen ama yıpranmışlıkla birlikte o da sönük kümesinin içinde algılanıyor maalesef!

Bu durum seçim sonuçlarında etkili olacağı gibi, seçilecek adayların da kimler olacağına doğrudan etki edecektir. Bu seçimlerle birlikte bölgecilik yapan adayların şansının zayıflayacağını söylemek bir kehanet olmayacaktır. Bunun yanı sıra partiler, aday belirlerken eskiden beri uyguladıkları "Bölgesinde güçlü mü?" ölçüsünün yerine şimdi "Ülkede biliniyor, tanınıyor mu?" kriterine de bakmak durumunda kalacaklar. Elbette tanınma bilinme yanında işinde/mesleğinde başarısı ülke düzeyinde biliniyor mu?Bu durumun ön seçimle aday belirlemeyen ve doğrudan parti organları tarafından listelere konan adayların da işini zorlaştıracağı düşünülebilir. Önceden parti ileri gelenleri İskele bölgesinde bilinen adayları listelere koyup onların seçilmesini beklerlerken şimdi artık işler o kadar kolay olmayacak.

Her vekil adayı, cumhurbaşkanı adayı gibi çalışmalı!

Bazı siyasiler birkaç yıldan beri sadece Lefkoşa bölgesindeki cenazelere değil ülkenin farklı yerlerindeki cenaze merasimlerine katılmaya başlamışlardı. Düğünler, sünnetler de aynı şekilde kaçırılmıyordu. Bunu yapan adayların şansı biraz daha yüksek olsa bile bu tür etkinliklerin, ülke düzeyinde oy verecek seçmenler açısından ölçü olma niteliği tartışmalıdır.

Seçmen davranışına “global” bir ölçek doğal olarak bu seçim sistemiyle de gelmiş olacaktır. Yani her bir milletvekili adayı adeta Cumhurbaşkanı seçimlerinde olduğu gibi Kuzey Kıbrıs ölçeğinde bilinen ve etkili kabul gören bir formatla değerlendirmeye alınacaklardır.

Dolayısıyla seçimlerde aday belirlemek için en çok zorlanacak olanlar seçime katılacak siyasi partilerin üst yönetimleri olacaktır. Özellikle parti genel başkanları 50 kişilik listeyi belirlerken ülkenin tamamını düşünerek belirlemesi şart olacaktır. Bir zamanlar Girne bölgesinden Hacıahmetoğlu gibi banko bir aday artık ülke siyasi tarihinden belki de kısa zamanda kalkacaktır. Bu seçimler bu yanlarıyla doğrusu çok merak uyandıran bir dinamik üzerinden şekillenecektir.