Dolar, Avrupa’da dün sabahki ticaretinde düşüş yaşadı ancak geride bıraktığımız Cuma yayımlanan beklenenden güçlü Amerika Birleşik Devletleri (ABD) istihdam raporunun, ABD Merkez Bankası’nı(Fed) faiz oranı gidişatını yeniden düşünmeye zorlamasının ardından kaydettiği getirilerin çoğunu elinde tuttu.
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Murat Çetinkaya’yı görevden almasının ardından Amerikan Doları en büyük hareketi, yaklaşık yüzde 2,5 artışla Türk Lirası (TL) karşısında yaşandı.
Daha öncesinde, yıllık enflasyon oranının haziran periyodunda hâlâ yüzde 15 üzerinde olmasına rağmen, Merkez Bankası’nı faizleri düşürmesi için baskı altına aldığı göz önüne alındığında, uzmanlara göre Erdoğan’ın bu kararı, liranın güvenliğine ilişkin endişeleri de yeniden canlandırdı. Daha geniş çapta ise Çetinkaya’nın görevden alınması, ABD ve onun en büyük ticari ortağı arasındaki ticari çekişmelerin etkisi altında ekonomi yavaşladıkça, dünya çapında merkez bankaları üzerindeki siyasi baskının bir örneği kabul edilebilir; ki bu eğilimin diğer bir örneği de çarşamba ve perşembe, Fed Başkanı Jerome Powell Kongre öncesinde ifadesini sunduğunda gerçekleşecek.
Söz konusu bu gelişmelerin, KKTC serbest piyasalarına yansıması da son derece olumsuz oldu ve Kuzey Kıbrıs’ta dün Amerikan doları 5,7541; Euro 6,4589 ve İngiliz Sterlini ise 7,2065 TL’den işlem gördü.
Piyasalarda dün neler yaşandı?
Euro 1,1229 dolar seviyesindeki cuma kapanışından fiilen değişmedi. Mayıs dönemine ait Alman endüstriyel üretim verileri de beklenenden daha zayıf geldikten sonra, tek döviz baskı altına girdi. Rakamlar hiçbir yerde geçtiğimiz cuma yayınlanan fabrika sipariş verilerinde görülen daha büyük düşüş kadar şok edici olmasa da Fransa Merkez Bankası, imalat sektöründeki düşüşe değinerek, Fransa’nın ikinci çeyrek büyüme tahminini yüzde 0,3’ten yüzde 0,2’ye düşürdü.
Fransa, bu yıl Euro Bölgesi’nde görece olumlu tek yer oldu; Macron’un “sarı yelekliler” protestolarındaki tavizleri sayesinde tüketici talebi desteklendi. 31 Ekim’de şoku atlatmak için geçiş anlaşmaları olmaksızın İngiltere’yi Avrupa Birliği’nden (AB) çıkarma sözü veren Boris Johnson’ın Muhafazakâr Parti liderlik yarışında belirgin bir zafere doğru ilerlediği görünürken, sterlin 1,2523 dolarda hâlâ mücadele ediyor. Dolar endeksi,geçen cuma gördüğü seviyeden biraz düşerek 96,82’den işlem gördü.
‘Çetinkaya depremi’ piyasaları sarstı
Erdoğan'ın, geçen hafta sonunda Çetinkaya'yı görevden almasının ardından bağımsızlık endişelerinin artmasıyla TL varlıklar satıcılı seyrederken, ekonomist yorumları uyarınca 25 Temmuz'da sınırlı beklenen faiz indiriminin beklenenden agresif olup olmayacağı piyasalarda yön belirleyici olacak. G20 sonrası ABD ile ilişkilerin düzeleceği beklentisiyle TL'de gözlenen değer kazancı ve küresel faizlerdeki düşüş eğiliminin yanı sıra yıllık enflasyonda gözlenen sert gerilemeye paralel TCMB'nin bu ay itibariyle faiz indirimlerine başlayacağı tahmin ediliyordu.
Uysal ‘şahin’ çıkarsa?
Enflasyondaki düşüşün baz etkisi kaynaklı olması nedeniyle yüzde 24 seviyesindeki faizlerde yüksek indirimi olası görmüyordu ancak TCMB’nin yeni Başkanı Murat Uysal'ın faiz indirimi konusunda "agresif" olabileceği belirtiliyor. Geçen cuma 5,6345 seviyesinden kapanan, Asya seansında 5,8245'e sert yükselen dolar/TL kuru, dün kayıplarının bir kısmını geri aldı ancak gelişmekte olan ülke para birimleri arasında en kötü performansı gösteren TL, dolar karşısında dün 17.01 itibarıyla yüzde 1,6 civarında değer kaybı ile hareket ederken; dolar/TL de 5,7135/5,7170 seviyesindeydi. Aynı saatte sepet bazında TL 6,0618/6,0655; Euro/TL de 6,4134/6,4260 seviyesinde bulunuyordu.
“TCMB’nin bağımsızlığı ortadan kalktı”
Piyasada karar öncesinde 100-150 puan arasında olan faiz indirimi beklentisinin kararın ardından 250-300 puana yükseldiğini belirten analistler, "Eğer TCMB bu seviyelerin üzerinde mesela 400 puanlık bir indirime giderse, o işte yüklü ve hızlı indirim olur. Piyasa da bunu şüphe ve endişe ile karşılayabilir. O yüzden de piyasa 25 Temmuz'u temkinli bir şekilde bekleyecek" dedi. Ekonomistler ve bankacılar, Uysal'ın Para politikası Kurulu'ndaki (PPK) para politikasında gevşeme yanlısı üyelerden olduğunu belirterek, Erdoğan'ın düşük faiz konusundaki görüşlerine Çetinkaya'dan yakın olduğunu belirttiler. FX&EM Analisti Esther Reichelt, "TCMB'nin bir şekilde doğru adımı atacağına yönelik olarak piyasaların son dönemdeki iyimserliği beni şaşırtıyor.
Mayıs 2018'den bu yana hükümetin ekonomi politikaları konusunda daha duyarlı ya da TCMB'nin bağımsızlığını savunacak pozisyonda olduğuna dair herhangi bir adım görmedik. Özellikle de bağımsızlık konusu bu hafta sonundan itibaren tamamen ortadan kalktı" dedi.
İyimser bir seyri ve değer kazancınıgeçen hafta gözlediğimiz TL, uzmanlara göre TCMB'nin bağımsızlığı ve öngörülerin üzerinde faiz indirimi yapılabileceğine yönelik endişelerin baskısı altında. Sıkı para politikasının devam edeceği algısının oluşması ve S-400 iyimserliğinin devam etmesi halinde kurda tekrar geri çekilme gözlenebilir. Çetinkaya, geçen hafta sonu, Türkiye Cumhurbaşkanlığı kararı ile dört yıllık görev süresi dolmadan görevinden alındı. Yerine, Haziran 2016'dan bu yana TCMB Başkan Yardımcısı olan Uysal atandı. Türkiye basınındaki haberlere göre Erdoğan, milletvekilleri ile yaptığı bir toplantıda, Çetinkaya'ya faizi indirmesi gerektiğini defalarca söylediklerini ancak kendisinin gereğini yapmadığını ifade etti.
