Brexit’e yönelik kalıcı endişeler arasında, İngiliz sterlini altı ay içindeki en zayıf seviyeleri etrafında gezinerek dün Amerika Birleşik Devletleri (ABD) doları karşısında düşüş yaşarken, faiz indirimi beklentileri ABD dolarındaki getirileri sınırladı. Ekonomistlere göre yüzde 0,5’lik bir kaybı takiben sterlin,yüzde 0,69 geriledi. 1,2439 altına yaşanan bir düşüş, sterlini ocak periyodundan beri gördüğü en düşük seviyeye götürecek.
Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) gelecek hafta ‘güvercin’ bir toplantı yapacağı beklentileri arasında, geride bıraktığımız pazartesi yüzde 0,1 kayıp yaşadıktan sonra euroise dün 1,1242 seviyesinde düşük işlem gördü.Yatırımcılar Avrupa Birliği karşıtı Boris Johnson’ın Muhafazakâr Parti liderlik yarışını kazanma ve bu ayın sonunda sıradaki İngiltere başbakanı olma ihtimaline dair gergin oldukça, sterlin de baskı altında kaldı.
Uluslararası çaptaki bütün bu gelişmelerin KKTC serbest piyasalarına yansıması ise olumlu oldu ve Kuzey Kıbrıs’ta dün Amerikan doları5,7224; euro6,4214; İngiliz sterlini ise 7,1144 TL’den fiyatlandı.
Zayıf ekonomi verileri ve İngiltere Bankası’nın (BOE) daha önce beklendiği gibi faizleri artırmak yerine indirebileceğine ilişkin sinyaller de sterline darbe oldu. DaiwaSecurities’de kıdemli döviz stratejisti YukioIshizuki, “Muhafazakâr parti lideri kararlaştırılana kadar Brexit'le ilgili sıkıntılardan muzdarip olan ve uzun süredir mücadele eden sterlin, belirsizliknedeniyle ağırlaştı” dedi.
Dolar ise yen karşısında yükseldi ancak yüzde 0,1 artışla 108,06 puanda önemli bir ilerleme de kaydedemedi. Önceki hafta ABD parası, altı ayın yüksek seviyesi 108,99 yene yükseldi ancak ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Jerome Powell’ın dünya ekonomisine dair karamsar bir görünüm sunarak bu ayın sonundaki bir faiz indirimine zemin hazırlamasının ardından geriledi.
Chicago Fed Başkanı Charles Evansda geçtiğimiz cuma yaptığı bir açıklamada, enflasyonu desteklemek için ‘birkaç’ indirime ihtiyaç olduğunu söyledikten sonra dolar, geçen haftanın sonuna doğru yen karşısında daha da kayıp yaşadı. Amerikan dolarının diğer 6 majör döviz karşısındaki performansını ölçümleyen Amerikan Dolar Endeksi, bir gün önce yüzde 0,13’lük bir artış yaşadıktan sonra, yüzde 0,18 daha yükselerek 96,72 puandan işlem gördü.
Avustralya doları ise Çin’in beklentileri karşılayan ve aşan ekonomi verilerinden destek alarak yüzde 0,3 civarı artış yaşadıktan sadece bir gün sonra 0,7023’e geriledi. Çin,bilindiği üzere Avustralya’nın en büyük ticari ortağı konumunda.
Açık, 79 milyar TL’yi buldu
Öte yandan, Türkiye Hazine ve Maliye Bakanlığı, Haziran 2019’a dair bütçe raporunu yayınladı. Rapora göre merkezi yönetim,haziran periyodunda aylık 12,1 milyar TL açık verdi. Faiz dışı fazla ise aynı ayda 7,7 milyar lira oldu.2019 Haziran’da bütçe gelirleri bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 7,6 oranında artarak 55,5 milyar TL oldu. Bütçe giderleri ise yüzde 12,5 oranında azalarak 67,5 milyar TL olarak kayıtlara geçti.
Vergi gelirleri ise Haziran 2019’da geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 5 artarak 44,9 milyar TL oldu; faiz hariç bütçe giderleri ise yüzde 15,5 oranında azalarak 63,2 milyar TL’ye indi. Buna göre, yılın ilk 6 aylık döneminde bütçe değişimi irdelendiğinde Ocak-Haziran 2018 döneminde 46,1 milyar TL açık veren bütçe, bu yılın aynı döneminde 78,6 milyar TL açık verdi.
Aynı şekilde, Ocak-Haziran 2018 döneminde 12,3 milyar TL faiz dışı açık verildiği öğrenilirken; 2019’un aynı periyodunda 27,8 milyar TL faiz dışı açık verildiği haber verildi. 2019 Ocak-Haziran döneminde bütçe gelirleri bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 14 artarak 403 milyar TL oldu. Bütçe giderleri ise yüzde 20,5 arttıve 481,6 milyar TL’yi buldu.
Hedefin çok uzağında kalındı
Keza, 2019 Ocak-Haziran zarfında vergi gelirleri de geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4,4 artarak 307,7 milyar TL olarak gerçekleşti. Faiz hariç bütçe giderleri ise yüzde 17,7 artarak 430,8 milyar TL oldu.
Yeni Ekonomi Programı’nda (YEP) 2019 için 80 milyar lira olarak belirlenen merkezi yönetim bütçe açığı, yılın ilk 6 ayında 78,6 milyara çıktı. Yılın 2’nci yarısı itibarıyla hedefin aşılmasıyla bütçe açığının da artması bekleniyor.
İşsiz sayısı 4 milyonu geçti
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK)dün açıkladığı rapora göre, Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı Nisan 2019’da,geçen yılın aynı dönemine göre 1 milyon 116 bin kişi artarak 4 milyon 202 bin kişi oldu. Böylelikle işsizlik oranı da 3,4 puanlık artış ile yüzde 13,0 seviyesinde gerçekleşti.
Tarım dışı işsizlik oranı ise aynı dönemde 3,6 puanlık artış ile yüzde 15,0 olarak tahmin edildi. Genç nüfusta yani 15-24 yaş grubunda işsizlik oranı ise 6,3 puanlık artış ile yüzde 23,2 olurken; 15-64 yaş grubunda bu oran 3,5 puanlık artış ile yüzde 13,3 olarak gerçekleşti.
Güney Kıbrıs’tan ortak çalışmaya ret
Piyasalarda dünün en önemli olaylarından biri de Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı’nın, adada doğalgaz arama faaliyetlerinde işbirliği yapma önerisini reddetmesiydi. Güney Kıbrıs, bu önerinin ‘Kıbrıs'ın bölünmesini sona erdirmeye yönelik gerçek müzakereleri saptırma tekniği’ olduğunu iddia etti.
Rum Yönetimi Lideri Nicos Anastasiadis'in müsteşarı Vassilis Palmas, "Kıbrıslı Türk liderin teklifi, Kıbrıs sorununun özünden ayrıca uygulanabilir ve işlevsel bir çözüme yönelik önemli müzakerelerin derhal yeniden başlatılması ihtiyacından uzaklaştırdığı için kabul edilemez" ifadeleriyle, söz konusu reddin gerekçesini açıkladı.
