Ceren ÖZBİL

Türk Lirası'nın (TL) döviz karşısındaki değer kaybı hızla devam ediyor. Önceki gün, 3.78 TL'den değer gören Dolar dün 3.88'e, 4.67 TL olan Sterlin 4.87'ye ve 3.06 TL olan Euro ise 3.16'ya yükseldi.

TL'nin, Dolar, Sterlin ve Euro karşısındaki değer kaybı; ev kirası, araba taksiti gibi birçok ödemenin döviz olarak yapıldığı ülkemizde vatandaşın cebinden çıkan parayı kat ve kat arttırdı.

Ekonomist Göksel Saydam, TL'nin Dolar, Sterlin ve Euro karşısında değer kaybetmesinin başlıca nedenlerini, artan jeopolitik riskler, yüksek seyreden enflasyon ve başkanlık sistemi tartışmaları ile bu yıl düzenlenmesi beklenen referandum olarak sıraladı.

Göksel Saydam, devletin acilen bir kriz masası kurup uzmanlardan oluşan bir ekiple buna nasıl çare bulunabilir konusunda çalışması gerektiğini söyledi.

Saydam: Alabileceğimiz önlemler var

Saydam ülkede dövizin yükselişinden kaynaklı ekonomik krizi atlatmak için alınabilecek önlemler olduğunu söyledi ve şu ifadeleri kullandı:

“15 Temmuz'dan beri var olan olağanüstü hal, Merkez Bankası'nın yeterli faiz artırmaması gibi nedenler maalesef hızla devam ediyor, yavaşlamıyor. Bu nedenle ne desek boş. Türkiye Merkez Bankası her türlü müdahaleyi yaptı. Ama bu bir güven ortamıdır. Ancak büyük finans şirketleri parasını çekip Amerika'ya aktaracaktır.

Çünkü Trump'ın Doları ülkesinde toplayıp, iş sahası açma, işsizliği azaltma, üretimi de çoğaltma prensibi var. Netleşmedi ama tahminler bunu gösterir. Devletin hâlâ önlem almaması da düşündürücüdür. Bizim bir egemenliğimiz yoktur TL'de ama hayatı ucuzlatmak için çeşitli bazı yöntemler var, enstrümanlar, yazdık, söyledik, söylemeye devam ediyoruz ancak hiç birine başvurulmuyor. Bir gerçek var; Türkiye'de dövizin değer kazanması vatandaşı anında etkilemiyor. Çünkü onların gerek ekonomik yapısı, gerek yaşam tarzı, gerekse de üretim alternatifleri Kıbrıs'ınkinden çok değişiktir.”

“Piyasaya sıcak para akıtılmalıdır”

Hükümetin kesin olarak piyasaya sıcak para akıtması gerektiğini kaydeden Saydam, “eğer yapılacak projeler varsa ki vardır, onların bir an önce alt yapı yatırımlarının başlatması gerekir” dedi. Saydam şu ifadeleri kullandı:

“Türkiye’den mal alış verişi yapılsın. Orada, başka ülkeler bu gibi durumlara düştüğünde kesinlikle piyasaya taze para akıtırlar. Yani projeler yaparlar. Köprü, yol, baraj yapar. Ama bizimkiler bunu biraz zor yapar. Çünkü 32 tane ödevini, yani 2016’daki protokolde yer alan ve yapması gerekenlerin sadece birini yarım yamalak yerine getirdi. O da tarım strateji planıdır. Türkiye artık proje açar mı, kaynak aktarır mı bilmiyorum.”

“Kayıt dışı ekonominin önüne geçilmeli”

Devletin kayıt dışı ekonominin önüne geçmesi gerektiğini belirten Saydam, "çok kazanandan çok vergi toplasın ve bütçe açıkları bu şekilde kapatılsın ve adaleti sağlasın. Son zamanlarda ilaç fiyatları çok fırladı. Bunun nedeni ilacın girdisinin dövize dayalı olmasıdır. En azından ilacın katma değeri 0'a indirilsin. Kötü günler geçene kadar bunu yapsın. 0'a indirdiğinde ilaç çok ucuzlamayacak ancak 100 olacağına 87 olacak" dedi.

"Döviz borçları TL'ye dönüştürülmeli"

Borçların yeniden yapılanması gerektiğini söyleyen Saydam, "Döviz borçlarını TL'ye çevirmek için geç bile kaldık. Bir an önce döviz borçları yeniden yapılandırılarak TL'ye dönüştürülmelidir. Bu krizin birçok nedeni vardır. Bu nedenle kimse biteceği zamanı bilmiyor. Kimse risk almasın ve döviz borcu varsa zaman kaybetmeden TL'ye çevirsin" şeklinde konuştu.