4-5 saat içinde analizi yapılıyor… KIBRIS’a konuşan Turizm, Kültür, Gençlik ve Çevre Bakanı Fikri Ataoğlu, en basit bir kömür analizinin 4-5 saat içerisinde çıktığını belirti. Ataoğlu, “Hava ve Yakıt Kalitesi Laboratuvarı sayesinde gerek ülkemize gelen kömürlerin gerekse akaryakıtın analiz sonucuna hızlı bir şekilde ulaşabiliriz. Verdiğimiz karar, insanımızın yararına bir karardır. Artık bizim de bize ait bir laboratuvarımız var” dedi.
8 TIR engellendi… Çevre Koruma Dairesi Müdürü Abdullah Aktolgalı, analizlerin yapılmaya başlanmasıyla, şimdiye kadar, standartları tutmayan 8 TIR kömürün ülkeye girişinin engellendiğini belirtti. Aktolgalı, “Sadece mangal kömürü değil; presli kömürler ve nargile kömürlerinin de analizleri yapıldığı gibi ülkede tek tük kalan kömür ocaklarından çıkan yerli kömürlerin de analizleri yapılıyor” şeklinde konuştu.
Cemre CEMALİ
Başbakan Yardımcılığı Turizm Kültür Gençlik ve Çevre Bakanlığı’na bağlı Çevre Koruma Dairesi bünyesinde Hava ve Yakıt Kalitesi Laboratuvarı kuruldu.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde (KKTC) bir ilk özelliği taşıyan laboratuvarın, 1 Temmuz itibarıyla “yakıt analizlerini” yapabilen kısmı devreye girdi ve ülkemize üretilen yerli ve ithal kömürlerin analizi yapılmaya başlandı.
Laboratuvar sayesinde, şimdiye kadar, standartları tutmayan 8 tır kömürün ülkeye girişi engellendi.
Laboratuvarın “hava kalitesi analizi” kısmı için ise çalışmalar ve eğitimler hızla devam ederken, hava analizlerinin bu yıl sonunda ya da gelecek yılın başında yapılmaya başlanması öngörülüyor.
Konuyla ilgili KIBRIS’a konuşan Turizm, Kültür, Gençlik ve Çevre Bakanı Fikri Ataoğlu, en basit bir kömürün laboratuvara girdiği andan itibaren 4-5 saat içerisinde analiz sonucunun ortaya çıktığını ifade ederek, “Artık bizim de bize ait bir laboratuvarımız var” vurgusu yaptı.
Çevre Koruma Dairesi Müdürü Abdullah Aktolgalı da uygun olmayan kömürlerin, kebap kültürümüzde kullanılması halinde mide bağırsak kanserlerine varıncaya kadar birçok olumsuz etkilere sebep olduğuna dikkat çekerek, “Tüm ithalatçılar, toplum ve halk sağlığı için ne yapmak istediğimizi anladı. Bundan sonra standartları tutmayan kömürlerin menşeine iade etmek zorunda olacaklarını biliyorlar” şeklinde konuştu.
Hava Emisyon Şube Amiri Tolga Baki ise hava analizleriyle ilgili kısmın yavaş ilerlenmesi gereken bir aşama olduğunu, bu nedenle analizlere yakıtla başlandığını söyleyerek, “Hava analizlerine bu yılın sonunda, ya da 2024 yılının başında başlanılmasını öngörüyoruz. Bu sayede ülkenin her yanından portatif cihazlarla toz numuneleri alınacak ve ağır metal analizleri yapılacak” dedi.
Öte yandan, Uzman Biyolog Meral Kızılkanat, ölçümlerin doğruluğunu teyit etmek için numuneleri Türkiye’deki Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü’ne götürdüklerini (MTA) ifade ederek, “sapma payı kabul edilebilir seviyede çıktı. Ölçümlerin doğru olduğunu Ankara ile teyit ettik ve hep kontrollü gittik” ifadesini kullandı.
Ataoğlu: Uzun zamandır üzerinde çalışıyorduk
Fikri Ataoğlu, Hava ve Yakıt Kalitesi Laboratuvarı’nın uzun zamandır üzerinde çalıştıkları bir proje olduğunu ifade ederek “Yeni yeni sonuç almaya başladık. Artık kendimize ait bir laboratuvarımız var” dedi.
Ataoğlu, geçmişte ülkemize gelen ürünlerin analiz sonuçlarının ne olduğuna dair bir açıklama yapılmadığına dikkat çekerek, Hava ve Yakıt Kalitesi Laboratuvarı öncesinde ürün analizleri için örneklerin Türkiye’ye gönderildiğini ve orada yapılan test sonucuna göre ürün hakkında bilgi sahibi olabildiklerini anımsattı.
Şu anda ise en basit bir kömürün laboratuvara girdiği andan itibaren 4-5 saat içerisinde analiz sonucunun ortaya çıktığını belirten Ataoğlu, “Hava ve Yakıt Kalitesi Laboratuvarı sayesinde gerek ülkemize gelen kömürlerin, gerekse de akaryakıtın analiz sonucuna hızlı bir şekilde ulaşabiliriz. Verdiğimiz karar, ülkemizin, insanımızın yararına olan bir karardır. Artık bizim de, bize ait bir laboratuvarımız var” diye konuştu.
Aktolgalı: Kömür analizi önemli
Abdullah Aktolgalı, 2016-2017 yıllarında özellikle Güzelyurt bölgesinde kömür yapılan fırınlar olan “kömür ocaklarının (gamini)” bölge halkını rahatsız ettiğini ifade ederek, bu nedenle gaminilerin yıkıldığını ve ülkeye ithal kömür getirilmesine başlandığını hatırlattı.
Bu bağlamda ithal edilen kömürlerin kalitesinin tespit edilmesi ihtiyacı duyulduğunu söyleyen Aktolgalı, Hava ve Yakıt Kalitesi Laboratuvarı’nın doğuş sebebinin bu olduğunu kaydetti.
Aktolgalı, öncesinde ülkemize ithal edilen mangal kömürlerinin ve sanayide kullanılan linyit ve taş kömürlerinin analiz edilmediğine işaret ederek, sadece yurtdışındaki laboratuvarlardan alınan bir takım analiz sertifikalarıyla ithal edilen kömürlerden rahatsızlık duyduğunu ifade etti.
Aktolgalı, bu nedenle ilk göreve geldiği 2016 yılında analiz laboratuvarı kurmak için çalışmalara başladıklarını anlattı.
“Kurulum maliyeti 650 bin Euro”
AB Destek Ofisi’nden destek aldıklarını ve bununla ilgili proje ürettiklerini belirten Abdullah Aktolgalı, bu bağlamda ülkeye yakıt analizi kazandıracak bir laboratuvar ihalesinin 2020 yılının sonu itibarıyla tamamlandığını söyledi.
Aktolgalı, laboratuvarın kurulum maliyetinin 650 bin Euro olduğunu ve tüm finansmanının AB tarafından sağlandığını belirterek, “her yıl hazırlanan bütçeye, bu laboratuvarın devamlılığı için ihtiyaç duyulan saf malzemelerin bütçesini oluşturuyoruz. Bundan sonraki yıllarda da bu bütçe sürekli olacak” dedi.
Laboratuvarı çalıştırmak için kadrolarına uzman biyoloğun da alınmasıyla 2023 Şubat ayında laboratuvarda deneme çalışmalarına başlandığını ifade eden Aktolgalı, mayısta kömür ithal eden firmalara istenilen standartların belirtildiğini, 1 Temmuz itibarıyla da yakıt analizlerinin yapılmaya başlandığını açıkladı.
Aktolgalı, analizlerin yapılmaya başlanması ile birlikte şimdiye kadar standartları tutmayan 8 tır kömürün ülkeye girişinin engellendiğinin bilgisini vererek, “Sadece mangal kömürü değil, presli kömürler ve nargile kömürlerinin de analizleri yapıldığı gibi, ülkede tek tük kalan kömür ocaklarından çıkan yerli kömürlerin de analizleri yapılıyor” vurgusu yaptı.
Uygun olmayan kömürlerin, kebap kültürümüzde kullanılması halinde mide bağırsak kanserlerine varıncaya kadar birçok olumsuz etkilere sebep olabileceğine dikkat çeken Aktolgalı, kömürlerin insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerini göz önünde bulundurarak bu adımları attıklarının altını çizdi.
“Konteynerlerden numuneler alınıyor”
Abdullah Aktolgalı, ithal edilecek kömürlerin Mağusa ve Girne olmak üzere iki limandan ülkeye girişinin yapıldığını anlattı ve öncesinde, ürünlerin geliş tarihi ile ilgili daireye bir bildiri sunulduğunu ve bu bağlamda müfettişler ve gümrük memurları gözetiminde konteynerlerden numuneler alındığını belirtti.
Laboratuvara ulaştırılan numunelerin yaklaşık 5 saatlik bir analiz sonrasında standart dışı olanların tespit edildiğine işaret eden Aktolgalı, böyle durumlarda “ülkeye giremez” yazısı yazılıp gümrüğe bildirildiğini açıkladı.
Aktolgalı, ithal eden kişilerin böyle durumlarda direnç gösterdiğini ve navlun bedeli yüksek olduğu için önceden numune getirmeyi teklif ettiklerini belirterek, “Önceden gelen numune hiçbir anlam ifade etmiyor. Çünkü daha sonra gelen gerçek ürün arasında ciddi farkların olması söz konusu” vurgusu yaptı.
“Öncesinde, beyan edilen evraklar kabul ediliyordu”
Yakıt analizi laboratuvarı devreye girmeden önce ithal edilen kömürlerin analizlerinin nasıl yapıldığı ile ilgili de bilgi veren Abdullah Aktolgalı, şöyle devam etti:
“Dairede veya Devlet Laboratuvarımızda böyle bir imkân olmadığı için biz yasamızda yazmasına rağmen kömür ithal edilen Mısır, Küba, Türkiye gibi ülkelerden gelen ürünler için sadece beyan edilen evrak üzerinden hareket etmek zorunda kalıyorduk.
Bu ülkelerin ileri teknolojide laboratuvarları olma ihtimali de var, onlara da saygılıyız ancak ülkemizde böyle bir laboratuvar ve böyle bir ekip var. Bunu çalıştırabiliyorsak ülkemin ürettiği laboratuvarı da kullanırım. Gelen analiz raporunu aldıktan sonra kendi çalışmalarımızı da yaparak ürünü kontrol ederiz.”
Aktolgalı, toplum için yapılan bu güzel çalışmaların, ithal edilen ülkede yapılan analizle, önceden getirilmesi teklif edilen numunelerle veya itirazlarla bir yere varılmayacağını kaydederek, “Tüm ithalatçılar, toplum ve halk sağlığı için ne yapmak istediğimizi anladı. Bundan sonra standartları sağlamayan kömürlerin menşeine iade etmek zorunda olacaklarını biliyorlar. Ne ile karşılaşacaklarını çok iyi bildikleri için de daha dikkatli olacaklardır” şeklinde konuştu.
Baki: Sonucu uygun çıkan yakıtlara onay veriliyor
Tolga Baki, “hava kalitesi” ve “yakıt kalitesi” olmak üzere laboratuvarın iki kısımdan oluştuğunu ifade ederek, Yakıt Kalitesi Laboratuvarı’nın temmuzdan itibaren devreye girmesi ile birlikte standartların uygulanmaya başlandığını söyledi.
Laboratuvarın hava kalitesiyle ilgili kısmının ise 2024 yılının ilk aylarında başlamasını öngördüklerini belirten Baki, “AB bunu sağladı, eğitimlerini verdi ve vermeye de devam ediyor” dedi.
Baki, önceliklerinin ülkeye ithal edilen yakıtların analizlerinin bir an önce başlaması yönünde olduğunu, bu bağlamda ilk olarak yakıt kalitesiyle ilgili eğitimlerin verildiğini söyleyerek, “Mağusa ve Girne Limanı’na gelen ürünlerden numuneler alınıyor. Sonucu uygun çıkan yakıtlara onay verilirken, uygun olmayanlar menşeine geri gönderiliyor” şeklinde konuştu.
Hava kalitesiyle ilgili AB ile uyumlu, yürürlükte olan Hava Kalitesinin Değerlendirilmesi ve Yönetimi Tüzüğü olduğuna işaret eden Baki, tüzük gereği, portatif cihazlarla toz numunelerinin alınarak ağır metal analizlerinin yapılması gerektiğine dikkat çekti.
Baki, hava kirliliği ile ilgili sürekli ölçümler yapan 11 istasyon olduğunun bilgisini vererek, Hava ve Yakıt Kalitesi Laboratuvarı projesini hazırlarken bunlara atıfta bulunulduğunu söyledi.
“Hava kalitesi ölçümlerini filtrelerde de yapıp, toz örneklerini alarak, toz örneklerinin içeriğini de tespit etmemiz lazım” diyerek, 2024 yılında hedeflerinin bu olduğunu belirtti.
“İleride ülkenin her yanından toz numuneleri alınacak”
Tolga Baki, hava laboratuvarı ile ilgili kısmın yavaş ve sindire sindire ilerlenmesi gereken bir aşama olmasından dolayı analizlere yakıtla başladıklarının altını çizerek, şunları anlattı:
“Hava ile ilgili kısma yılsonu, ya da 2024 yılının başında başlanılmasını öngörüyoruz. Bu sayede ülkenin her yanından portatif cihazlarla toz numuneleri alınacak.
O numunelerin de laboratuvarımızda ağır metal açısından analizleri yapılacak.
Eğitimleri başladı, 2024 yılında da tam olarak faaliyete geçecek”.
Kızılkanat: Akreditasyon çalışmaları başladı
Meral Kızılkanat da laboratuvarda yapılan ölçümlerin doğruluğunu teyit etmek için numuneleri Türkiye’deki Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü’ne götürdüklerini (MTA) ifade ederek, “sapma payı kabul edilebilir seviyede çıktı. Ölçümlerin doğru olduğunu Ankara ile teyit ettik ve hep kontrollü gittik” dedi.
Kızılkanat, kömür analizlerinde 9 parametreye birden bakıldığını söyleyerek, “mangal kömürünün 3 tane standardı var, sanayi kömüründe de kükürt oranının standardı var, ona bakıyoruz” diyerek, parametreler hakkında bilgi verdi.
İlerleyen zamanlarda yeni bir müjde vereceklerini belirten Kızılkanat, “Laboratuvarın akredite olup belgelerini alabilmesi için yurt içi-yurt dışı örneklerle akreditasyon çalışmalarına başladık” diye konuştu.
