Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı ile BM Genel Sekreteri'nin Kıbrıs Özel Danışmanı Espen Barth Eide, bugünkü liderler görüşmesindeki krizin ardından bir araya geldi. Cumhurbaşkanlığı’nda saat 17.00’de başlayan ve yaklaşık 2 saat süren görüşme sonrasında Eide  basına açıklamalarda bulundu.

Görüşmeye  Kıbrıslı Türk Müzakereci Özdil Nami, Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Barış Burcu, Cumhurbaşkanlığı AB ve Siyasi İşler Danışmanı Erhan Erçin  ile BM Genel Sekreteri Kıbrıs Özel Temsilcisi Elizabeth Spehar da katıldı.

Havanın tamizlenmesi amaçlanıyordu

Eide, toplantıda olanlarla ilgili her iki liderin açıklama yaptığını belirterek “Liderlerle paylaştığımız istek, bu görüşmeyi havayı temizlemek için kullanmaktı. Bu konuları geride bırakıp ilerlemekti. Her iki liderin de bunun olmasını istediğini biliyorum. Bunu da yapmaya başlamıştık. Ancak görüşme bir noktada zor bir duruma girdi… duygusallık vardı. Bu da çok şaşırtıcı olmamalı çünkü işler, geleceği konuştuğumuz zaman, geçmişi konuştuğumuz zamankine kıyasla daha kolaydı. Akıncı da, açıklamasında belirttiği gibi, kendisi için doğru olan şeyin o an toplantıyı terk edip buraya dönmeye karar vermek olduğunu söyledi” dedi.  

Bir gazetecinin “gerçekten bugün ne oldu?” sorusuna Eide yine Cumhurbaşkanın açıklamasına atıfta bulunarak “Akıncı, belli bir noktada toplantıyı terk etmeye karar verdiğini söyledi” diyerek yanıtlayan Eide, bu konuyu geride bırakıp özlü müzakerelere devam etmeyi tercih ettiğini belirtti.

 “Bu konuda söylediğimden fazla şey söylemek istemiyorum” diyen Eide, suçlamalarla barışa ulaşmanın çok zor olduğunu ifade etti.

Temsilciler Meclisi’nin 1950 enosis plebisitinin okullarda anılması kararının ardından taraflar arasındaki ipler gerilmiş, bugünkü liderler görülmesinde de kopmuştu.

Yeni güvenlik kavramı üzerinde çalışılıyor

Tarafları yeniden masaya döndürmek için liderlerle görüşen Eide, “Taraflar ve garantörlerle perde gerisinde sistematik ve yapıcı bir şekilde, detay veremeyeceğim ama tarafların kabul edebileceği yeni bir güvenlik kavramı oluşturmak için çalışıyoruz. Ancak uzun yıllar önce olan bir şey üzerinde zamanımızı harcarsak bu hiç bir zaman gerçekleşmeyecek. İlerlemeli ve bu fırsatı kullanmalıyız” dedi.  

  Müzakerelerde zor bir evrede olunduğuna işaret eden Eide, bu zorluğun müzakere konuları haricindeki mesele ancak ana sorunlardan biri olan güvensizliğin bir yansıması olduğunu anlattı. Toplumların uzun yıllar boyunca bölünmesine neden olan konuların yeniden masaya geldiğinden bahseden Eide, bunun da iki toplum atasındaki güvenin azalmasına neden olduğunun altını çizdi.

Liderlerle nasıl ilerlenebileceği üzerine konuştuğunu söyleyen Espen Barth Eide, “İkisi de açıkça müzakerelere devam etme kararlılığında olduklarını ve bu konunun süreci durdurmasına izin vermeyeceklerini söyledi. Liderler başarılı olmayı amaçlıyor. Bunun için de bu çıkmazı geride bırakmamız lazım” ifadelerini kullandı.

“Çözüm olmasını istemeyenler yemlemeye devam edecek”

Sürecin liderler tarafından yürütülmekte olduğunu bir kez daha hatırlatan Norveçli diplomat, “Basın ve toplumları uyarmak istiyorum. Sürecin bundan sonraki bölümünde de çözümün olmasını istemeyenler ortaya yem atacaktır. Ve bunu, liderlerin kararlılığını, sayın Akıncı ve sayın Anastasiadis’in 21 ayda oluşturdukları liderlik ve güveni baltalamak isteyen çevreler tarafından kapılacaktır” dedi. Liderleri başarısızlığa uğratmak isteyenler olduğu gibi ker iki toplumda da çözüm isteyen ve istemeyenlerin olduğunu kaydeden Eide, “Her iki pozisyon da geçerli çünkü demokratik toplumlar. Doğru olanın ne olduğunu söylemek bana düşmez ancak liderler deneme kararı aldı ve BM’nin de kendilerine yardım etmeyi denemesini istediler” dedi.

Guterres durumla ilgili bilgilendirildi

BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’i durumla ilgili bilgilendirdiğini söyleyen Eide, “Beni cesaretlendirdi ve devam etmemi istedi ayrıca bana bu tür kördüğümlerin yaşandığını hatırlattı. Pürüzsüz devam eden çok az barış süreci vardır. Kendimi tekrarlıyorum ama liderlerin başarısız olması için, geçerli nedenlerden dolayı her iki toplumda olan hassasiyetleri dürtecekler. Buradaki mesele Kıbrıslı Rumlarla Kıbrıslı Türkler arasında değil, çözüm isteyen Kıbrıslılarla çözüm istemeyen Kıbrıslılar arasındadır” ifadelerini kullandı.

Eide, bunu bir “son oyun” (end game) olduğunu, müzakerenin bu aşamasında tüm konuların masada olduğunu ve zaman zaman tartışılan konular dışında meselelerin çıkabileceğini anlattı.  

Eide, “Geçmişte ne olduğu konusunda anlaşmak için on yıllar süren bir tartışmaya girmeniz lazım ancak gelecek konusunda anlaşabilirsiniz” dedi.

“Kıbrıslılara bu çıkmazı fırsata çevirmeleri için çağrı yapıyorum” diyen Eide, uluslar arası toplumun çözüm için verdiği desteği hatırlattı.