Ergül ERNUR

Göç, Kimlik ve Hak Çalışmaları Merkezi (CMIRS), Eylül 2018 anketinde katılımcılara, “Önümüzdeki pazar günü genel seçim yapılsa hangi partiye oy verirdiniz?” sorusu yöneltti.

Son sekiz yılda yapılan anket sonuçlarına kıyasla, Eylül 2018 anket sonucu farklı bir tablo ortaya koydu. Halk, şu anda baş etmeye çalıştığı ekonomik krize bağlı olarak yaşadığı bunalıma, yeni bir seçimin çare olmayacağı görüşünü puanlamalarıyla anlattı. Hükümete, meclise, siyasi partilere karşı güven kaybı yaşayan toplum, siyasi partilere verdiği desteği de düşürdü.

Olası bir seçimde sandığa gitmeyeceklerin oranı son 8 yılda yapılan anketlerin en yüksek oranına ulaştı. Ekim 2016’da sandığa gitmeyeceğini belirtenlerin oranı yüzde 26.14’ken bu oran Haziran 2018’de yüzde 19.2’ye düşmüştü. Ancak Eylül 2018 anketinde oran yeniden yükseldi ve yüzde 29.6 oldu.

Hükümeti “başarısız” bulan ve “güven kaybı” yaşayan toplum, bu görüşünü olası bir seçim sonucuna da yansıtacağını ortaya koydu.

Hükümette bulunan Cumhuriyetçi Türk Partisi (CTP), Halkın Partisi (HP) ve Toplumcu Demokrasi Partisi’nin oy oranı ciddi oranda düşerken, hükümet ortaklarından Demokrat Parti’ye (DP) destekte çok az bir yükseliş görüldü.

Öte yandan yerel seçimlerde en fazla belediyeyi kazanarak birinci olan ana muhalefet Ulusal Birlik Partisi (UBP) de, halkın desteğini kaybetmeye başladı.

DP hariç, hükümetteki partilere destek düştü

CTP’nin Şubat 2018 anketinde yüzde 8.62 olan oy oranı Haziran 2018 anketinde yüzde 19’a yükselirken bu destek Eylül 2018’de yüzde 10’a düştü.

Oy oranını yüzde 12.93’ten (Şubat 2018 anketi) yüzde 19.7’ye (Haziran 2018 anketi) yükselten UBP’ye destek de ciddi oranda azaldı ve oy oranı yüzde 16.4’e geriledi.

TDP, Şubat 2018’deki ankette yüzde 2.72 olan oy oranını, Haziran 2018 anketinde 5.3’e yükselmişti ancak bu oran Eylül 2018 anketinde yüzde 2.4’e düştü.

DP ise Şubat 2018 anketinde yüzde 2.72 olan oy oranını Haziran 2018 anketinde yüzde 1.5’e düşürmüştü. Hükümet ortaklarından sadece DP bu dönemde oy oranını artıran parti oldu ve destek oranını yüzde 1.8’e çıkardı.

Koalisyon hükümetinde yer alan HP’deki destek oranındaki düşüş ise, düşündürücü. HP, yüzde 12.02 olan oy oranını birkaç ay içerisinde yüzde 4.3’e, şimdiyse 2.8’e geriletti.

Yücel: Toplum siyasi partilere kızgın

CMIRS Direktörü Mine Yücel, önümüzdeki pazar seçim yapılsa oyunuzu kime verirdiniz sorusuna ‘oy kullanmam’ deyenlerin oranında çok ciddi bir yükseliş olduğunu vurguladı.

Bu dönemde bu soruya cevap vermemeyi tercih edenlerin oranının da yüzde 10’a yaklaştığını ifade eden Yücel, şu yorumu yaptı:

“Bu da göstermiştir ki; toplum siyasi partilere yönelik kızgındır ve her partinin desteği bu dönemde ciddi şekilde sarsıntı geçirmektedir. Koalisyona yönelik beklentilerin de olumsuza dönüşmesi sonrasında seçimlere yönelik umut da ortadan kalkma noktasına gelmiştir. 

Katılımcılar siyaset üzerinde etki edebilme duygusunu her geçen gün daha da kaybetmektedir ki ankete yansıyan çaresizlik, öfke, depresiflik duyguları da bundan kaynaklanmaktadır”. 

“Oy kullanmam” diyenler arttı

CMIRS’in Eylül 2018 anketi sonucunda en dikkat çekici unsurlardan biri de sandığa gitmeyecek olanlardaki artış.

Ekim 2016’daki ankette sandığa gitmeyeceğini belirtenlerin oranı yüzde 26.14’ken bu oran, Ekim 2017’de 20.57’e düştü. Eylül 2018 anketindeki sonuç ise, yüzde 29.6’ya yükselerek, son sekiz yılda yapılan olası seçim anketi çalışmasındaki en yüksek değeri gösterdi.

Olası bir seçimde “oy kullanmam” diyenlerin oranı CMIRS’in son sekiz yılda yaptığı anket çalışması sonuçlarına göre şöyle:

“Ekim 2016 yüzde 26.14; Ocak 2016 yüzde 27.11; Nisan 2017 yüzde 25.9; Temmuz 2017 yüzde 23.89; Ekim 2017 yüzde 20.57; Şubat 2018’de yüzde 23.58; Haziran 2018’de yüzde 19,2; Eylül 2018’de yüzde 29.6”.

  Eylül 2018 anket sonuçları, geçmiş anketlere göre kıyaslandığında ise, “karma” oy vermeyi düşünenlerde düşüş, “kararsız” olan kişilerde ise artış olduğu görüldü.

  Haziran 2018’deki ankette “karma oy kullanacağım” diyenlerin oranı yüzde 19’ken, bu oran Eylül 2018 anketinde yüzde 10.4’e düştü.

Olası bir seçimde ne yapacağını bilmediğini yani “kararsız” olduğunu ifade edenlerin oranı ise Haziran 2018’de yüzde 11.4’ken, bu oran Eylül 2018 anketinde yüzde 14.6’ya yükseldi.

Partilerin durumu

UBP, Haziran 2018 anket sonuçlarına göre Eylül 2018’de düşürdü. Haziran’da yüzde 19.7 oy oranına sahip olan UBP, bu rakamı Eylül’de yüzde 16.4’e düşürdü.

Koalisyon ortaklarından CTP’de de gerileme var. Haziran 2018 anketi sonucunda CTP’nin oy oranı yüzde 19’du. UBP’yle başabaşa seyir gösteren CTP’ye de, Eylül 2018 anket sonucuna göre destek azaldı ve oy oranı yüzde 10 oldu.

Hükümette bulunan TDP’de de kayıp büyük. TDP’nin Haziran 2018 anketinde yüzde 5.3 olan oy oranı, Eylül 2018 anketinde yüzde 2.4’e geriledi.

Dörtlü koalisyondaki diğer parti olan HP’ye de destek azaldı. HP’nin Haziran 2018 anketindeki oy oranı yüzde 4.3’ken, bu oran Eylül 2018’de yüzde 2.8 oldu.

Koalisyondaki partiler arasında oy oranını tek yükselten parti DP, oldu. DP’nin Haziran 2018 anketindeki oy oranı yüzde 1.5’ken bu rakam Eylül 2018 anketinde yüzde 1.8’e yükseldi.

Önümüzdeki pazar günü genel seçim yapılsa hangi partiye oy verirdiniz?

Parti  Tem 2016  Ekim 2016  Ocak 2017  Nisan 2017  Tem 2017  Ekim 2017  Şubat 2018  Haz 2018  Eylül 2018

UBP  17.73  19.9  30.69  18.3  18.5  19.01  12.93  19.7  16.4

CTP  10.4  8.15  9.95  11.4  12.65  15.89  8.62  19.0  10

TDP  4.02  3.84  2.49  1.7  5.39  4.43  2.72  5.3  2.4

HP   6.86  10.31  11.19  10.9  14.05  8.85  12.02  4.3  2.8

DP  1.65  2.4  3.48  1.4  2.34  3.39  2.72  1.5  1.8

YDP  -  -  -  -  -  0.26  0.23  -  0.8

YKP  0.47  0.24  1.24  -  0.47  0.52  -  -    0.2

BKP  -  -  0.5  -  0.23  0.78  0.68  -   0.4

KSP  0.47  0.48  -  0.2  0.23  -  0.23  -  -

TKP-YG   -  -  1.49  2.4  0.47  1.82  2.04  0.3  0.2

Karma  8.27  7.91  3.48  10.2  7.96  7.29  13.83  19  10.4

Kararsız  9.69  20.62  8.46  16.9  13.82  17.19  20.41  11.4  14.6

Oy kullanmam  40.43  26.14  27.11  25.9  23.89  20.57  23.58  19.2  29.6

Cevap yok  -  -  -  -  -  -  -  -  9.4