Nevruz Türk ırkının en eski ve tabii ki ilk milli bayramıdır… İçinde bulunduğumuz haftada Türk soyundan gelen tüm devletlerde ve topluluklarda bu kadim bayramın 4660’ncı yıldönümü idrak edilmektedir… Türk ırkının Ergenekon’dan çıkıp dünyaya yayılışının yıl dönümü… Yeryüzünde böylesine kadim bir bayramı olan bir başka ulus yoktur…
   Kültür bir toplumun yaşam biçimidir. Kültür, bir milleti millet yapan değerler bütünüdür. Kültürün en önemli unsurları ise içinde binlerce yıllık bir geçmişi barındıran gelenek ve göreneklerdir.
   Yeryüzünde yaşayan en eski kavimlerden olan Türklerin, tarihi derinliklerinden gelen yaşanmış zengin kültürel değerleri, gelenek ve görenekleri vardır. Nevruz şenlikleri, Türklerin tarihin bilinen devirlerinden itibaren kutladıkları milli bayramlarıdır.
   Bahar bayramlarını, dünyanın çeşitli bölgelerinde, çeşitli toplumlarda ve milletlerde görmek mümkündür. Ama bu bayramın Türkler açısından anlamı ve önemi çok büyük ve çok farklıdır…
   Türkler’de Nevruz’la ilgili görülen en önemli vurgu, bugünün Ergenekon günü oluşudur.
                                            ***
   Çeşitli kaynakta anlatılan Ergenekon Destanı şudur:
   Bir gün bütün kavimler Göktürkler’e karşı birleşerek onları hile ile yendiler. Göktürkler’in çadırlarını, mallarını, yurtlarını yağmaladılar. Büyüklerin hepsini kılıçtan geçirdiler. Küçükleri kendilerine köle yaptılar. Bu katliamdan kurtulan Kıyan Kayan ve Negüş Tukuz bir gece kadınlarıyla birlikte atlanıp kaçtılar. Daha güvenli bir yere geldiler. Düşmandan kaçıp gelen develerini, atlarını, öküzlerini ve koyunlarını toparladılar…
   “Dağların içinde insan yolu düşmez bir yer izleyip oturalım” deyip dağa doğru sürülerini sürüp gittiler. Vardıkları yer, demir dağarla korunan cennet misali bir vadidir… Akarsular, pınarlar, türlü otlar, meyveli ağaçlar, türlü türlü avlar vardı. O yeri görünce Tanrı’ya şükürler ettiler ve buraya “Ergenekon” adını koydular.
   Nesiller nesilleri izledi… Dört yüz yıl sonra Ergenekon’da kendileri ve sürüleri o kadar çoğaldılar ki buraya sığamaz oldular. Bu sebepten buradan çıkış yolları aramaya koyuldular.
   O zaman bir demircinin önerisiyle dağın geniş yerine bir kat odun, bir kat kömür dizdiler ve ateşlediler. Tanrı’nın gücüyle ateş kızdıktan sonra demir dağ eriyip akıverdi. Yüklü devenin çıkabileceği kadar bir geçit oluştu.
   O günü, o ayı, o saati belleyip dışarı çıktılar. O günden beri yeni yılın başladığı gece Gök Türkler’de adettir. O günü bayram sayarlar. Bir parça demiri ateşe salıp kızdırırlar. Önce Kağan bunu kıskaçla tutup örse koyar, çekiçle döver. Ondan sonra beyler de öyle yapar. Bugünü kutsal bilirler, böylece Tanrı’ya şükretmiş olurlardı.
                                                     ***
   Çinli Prof. Dr. Ch’in-Chung-Main’in eski Çin takvimleri konusunda yaptığı araştırmalara göre M.Ö. VIII. yüzyıllarda yaşayan eski Türk kavmi “Ti”ler; Nung-li adlı hem ay hem güneşe göre düzenlenen ve mart ayını yılbaşı sayan bir takvimi kullanıyorlardı. Chou Sülalesinin tarihinin “Göktürk Tezkeresi” bölümünde ise “Göktürkler, bitkilerin yeşerdiği zamanı yılbaşı olarak kutlamaktadır” denilmektedir.
   Türk Dünyası’nın büyük bir coşkuyla kutladığı, Türk soylu halkların ortak bayramı olan Nevruz, tabiatın canlanmasını ve yeniden dirilişi ifade eder. Farsça bir terkip olup “Nev” yeni, “rûz” ise gün anlamına gelir… “Nevruz” bu iki sözcüğün bileşimidir…
   Nevruz gece ile gündüzün eşit olduğu, gün dönümü olarak da adlandırılan, ilkbaharın geldiği 21 Mart gününe tekabül eder. Güneşin koç burcuna girdiği gündür. Rumi takvimde Mart’ın 9’una rastladığı için halk arasında “Mart 9”u diye de anılır. Nevruz ile tabiat yeniden doğar ve yeni bir hayat başlar. Nevruz günü, aynı zamanda iyilik ve bereketi temsil eden baharla, kötülük ve sıkıntıyı temsil eden kışın mücadelesini sembolize eder.
   ***
   Türklerin Nevruz gelenekleri ile ilgili olarak tarihi kaynaklarda geniş bilgiler bulmak mümkündür. Bu kaynaklardan bazıları:
   Abul Kasım Firdevsi – Şahname.
   Kaşgarlı Mahmut – Divân-ı Lügat’it Türk.
   Yusuf Has Hacib – Kutadgu Bilik.
   Ömer Hayyam – Nevruzname.
   Hüca Ali Termizi – Nevruzname.
   Mevlana Lütfi – Gül ve Nevruz.
   Ebulgazi Bahadır Han – Şecere-i Türk.